Jan Stachniuk (1905-1963) - bydgoski epizod w powojennych dziejach ideologa Zadrugi

Krzysztof Osiński

Osoba Jana Stachniuka jest w polskiej historiografii niezbyt dobrze znaną. Przed drugą wojną światową jednakże jego poglądy, jak i on sam, wzbudzały wiele kontrowersji. Spowodowane to było głównie głoszonym przez niego poglądem, jakoby wpływ katolicyzmu przyczynił się do upadku państwowości polskiej w XVIII w. i późniejszego zapóźnienia gospodarczego po odzyskaniu niepodległości.

Poniższy artykuł dotyczy powojennej działalności Stachniuka. Niemniej jednak dla całościowego przedstawienia tematu niezbędnym staje się zaprezentowanie w kilku słowach jego wcześniejszych dokonań.

Jan Stachniuk urodził się 13 stycznia 1905 r. w kresowym Kowlu¹. Po ukończeniu tam szkoły średniej w 1927 r. wstąpił do wyższej Szkoły Handlowej w Poznaniu, gdzie rozpoczął studia na tamtejszym wydziale ekonomii politycznej. W trakcie studiów wstąpił do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej². Zaangażował się w działalność tej organizacji na tyle, że w 1929 r. został drugim wiceprezesem okręgu poznańskiego³, a w okresie od grudnia 1930 do maja 1933 r. pełnił funkcję redaktora odpowiedzialnego „Życia Uniwersyteckiego”, lokalnego pisma ZPMD.

Czytaj więcej...

Jednostka, wspólnota i rasa: trzy punkty odniesienia zachodniego neopogaństwa

dr Arkadiusz Sołtysiak
Zakład Antropologii Historycznej
Instytut Archeologii UW

Wstęp

Neopogaństwem nazywane są wszelkie współczesne ruchy religijne, które w swojej ideologii odwołują się do przedchrześcijańskich religii Europy1. Definicję tę trudno zawęzić, gdyż po pierwsze neopoganie stosują wiele często przeciwstawnych sobie sposobów wykorzystania motywów przedchrześcijańskich (czyli pogańskich), po drugie zaś niektórzy wybierają najbliższą sobie tradycję (najczęściej skandynawską, anglosaską, brytyjską, celtycką, rzymską, grecką, bałtyjską, słowiańską, choć niekiedy nawet mezopotamską lub indiańską), inni zaś w sposób dowolny łączą różne tradycje. Pomijając różne marginalne grupy, w neopogaństwie zachodnim (gł. anglosaskim, niemieckim i skandynawskim) można wyróżnić trzy główne nurty: synkretystyczny, choć najczęściej odwołujący się do tradycji celtyckiej, w skład którego wchodzi Wicca i druidyzm; oparty na mniej lub bardziej ścisłym odczytaniu germańskich źródeł średniowiecznych (Asatru i teodyzm); wreszcie najtrudniejszy do uchwycenia nurt neonazistowski, w którym wybiórczo potraktowane motywy pogańskie wykorzystywane są do wzmacniania zupełnie współczesnej ideologii. Te trzy główne nurty tworzą spektrum możliwości, w którym granice pomiędzy poszczególnymi jednostkami są nieco rozmyte, choć przyznać trzeba, że przedstawiony tu podział jest dobrze przez samych neopogan rozpoznawany i grupy leżące na granicy Wicca i Asatru (jak Hrafnar) lub Asatru i neopogaństwa nazistowskiego (Zakon Jarli Baldra) same określają się jako pośrednie.

Czytaj więcej...