Nowacki Walenty „Sławomir”

                                       ze zbiorów IPN

Walenty Nowacki „Sławomir” ur. 26 I 1906 w Grzymaczewie (Ziemia Sieradzka) s. Marcina i Józefy z d. Łyczka. Urodził się w rodzinie chłopskiej, miał 5 braci.

Walczył jako ochotnik w wojnie polsko bolszewickiej w 1920r. (prawdopodobnie zawyżając swój rzeczywisty wiek).

Wraz z bratem Janem ukończył szkołę średnią w Kaliszu a następnie studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej w l. 1924-1928 uzyskując dyplom inżyniera-chemika.

Następnie pracował w różnych zakładach państwowych jako inżynier-chemik, od 1937 mieszkając w Warszawie. Był zatrudniony m.in. w Wytwórni Balonów i Spadochronów w Legionowie, uprawiając też sport balonowy.

Po ukazaniu się miesięcznika „Zadruga” nawiązał kontakt z redakcją, przyjmując imię Sławomir.

W okresie okupacji mieszkał w Warszawie, zajmując się handlem. Nie jest znany jego udział w konspiracji.

W 1945 osiedla się w Bytomiu gdzie pracował jako radca przemysłowy w firmach prywatnych. Działa też w PSL.

Odtwarza Ligę Morską na terenie Grn. Śląska, będąc jej prezesem i viceprezesem.

Od maja 1947 powtórnie mieszka w Warszawie, prowadząc z bratem prywatną firmę chemiczną, od 1949 pracuje w różnych przedsiębiorstwach państwowych.

Należał do odnowicieli polskiego baloniarstwa po II wojnie. 24 II 1957 powołano staraniem środowiska baloniarzy stołecznych Sekcję Balonową Aeroklubu Warszawskiego a kierownictwo nad nią powierzono Nowackiemu. Kierował pracami nad budową pierwszych powojennych polskich balonów sportowych, będąc kierownikiem Warsztatu Balonowego w Okręgowych Zakładach Lotniczych na warszawskim Gocławiu. 26 V 1957 dokonał – wraz ze Zdzisławem Dudzikiem – pierwszego po II wojnie polskiego lotu balonem wolnym (balon „Syrena”). W 1958 latając balonem „Poznań” zajął I miejsce w I Krajowych Zawodach Balonów Wolnych w Poznaniu. 7 IX 1958 miał lecieć balonem „Poznań” z Gniezna jednak z powodu urlopu odstąpił swój lot Franciszkowi Hynkowi, który wtedy zginął. Wykładał też na kursie balonowym prowadzonym przez Aeroklub PRL w 1962r.

Ok. 1960 wraz z drugą żoną (Halina Krystyna Kozera-Nowacka z d. Pindor) założył w Warszawie przy ul. Zelwerowicza warsztat rzemieślniczy produkujący przedmioty z tworzyw sztucznych.

W 1964 wyjechał do Belgii deklarując wyjazd turystyczny i w celu odwiedzenia rodziny. Wyjechał wraz z żoną opuszczając PRL na stałe. Początkowo osiadł w RFN gdzie pracował w swoim zawodzie a w 1966 osiedlił się na stałe w USA. W nawiązaniu kontaktów zawodowych pomogli mu m.in. dawni sportowcy- baloniarze. W USA pracował m.in. jako rzeczoznawca patentowy. Współpracował też z Chemical Abstracts.

Osiągnął tam sukces zawodowy i co za tym idzie materialny doznał jednak rozczarowania, gdy obserwował poziom oświaty publicznej (i co za tym idzie kulturalny szerokich mas) oraz

poziom moralny. Niepokoiła go też możliwość wojny rasowej Murzynów z białymi.

Swoje przemyślenia wyraził w 2 książkach i listach do polityków w USA. Postulował m.in. powrót do polityki izolacjonistycznej i oparcia obrony głównie na odstraszającym potencjale nuklearnym oraz wprowadzenie do konstytucji USA referendum. Brak zainteresowania dla jego prac (brak recenzji nawet krytycznych) pogłębił jego pesymizm, wyrażał przekonanie, że USA nie przetrwają do końca XX w.

W XII 1973 wysłał artykuł do „Życia Warszawy” poświęcony opisowi i krytyce amerykańskiego stylu życia. Tekst przejęło SB, które zasugerowało rezydenturze wywiadu PRL w Nowym Jorku rozmowę z N. pod kątem ewentualnego wykorzystania lub werbunku. W trakcie rozmowy z funkcjonariuszem rezydentury N. stwierdził, że przyszłością świata jest komunizm chiński, a społeczeństwa nie mogą istnieć bez poczucia strachu przed bogiem, stąd ZSRR zrobił błąd potępiając Stalina, przez co przegra. Zdeklarował tworzenie partii politycznej w USA.

Po otrzymaniu notatki z tej rozmowy centrala wywiadu PRL w 1974 zrezygnowała z dalszego kontaktu z uwagi na wiek i osobowość figuranta.

W IV 1980 odnowił kontakt listowny z mieszkającym w Warszawie Erykiem Skowronem prosząc go o pomoc w wydaniu w Polsce jego książki. Ten jednak będący w l. 1978-80 TW SB przekazał ten list wraz przetłumaczonymi fragmentami swojemu oficerowi prowadzącemu.

W 1993 wydał w Nowym Jorku z własną przedmową przedruk Człowieczeństwa i kultury Stachniuka. W przedmowie wyłożył swoje poglądy. W celu zachowania wieczystego pokoju światowego należy utworzyć federację Centropa złożona z: Niemiec, Austrii, Polski, Węgier, Czech, Słowacji, Rumunii, Bułgarii, b. Jugosławii Ukrainy, Litwy, Łotwy, Estonii (brak Białorusi jest zapewne przeoczeniem). Niezbędne jest powołania zjednoczonego kościoła wszystkich chrześcijan, co zacznie się w ramach Centropy, a uczucia miłości chrześcijańskiej staną się treścią moralną nowego człowieka. Godził się na wiodącą rolę czynnika niemieckiego w ekonomii takiego związku, Niemcy miałyby (w zamian?) zgodzić się na rozbrojenie. Broń jądrowa powinna zostać podporządkowana specjalnemu dowództwu przy sekretarzu generalnym ONZ złożonym z niego oraz przedstawiciela USA i Rosji. Sugerował przesiedlenie Murzynów z USA do Afryki albo subwencjonowanie małżeństw mieszanych celem tworzenia nowej rasy, a to w celu zapobieżenie wojnie domowej w USA, gdy liczba ludności czarnej przekroczy 40 %.

Postulował też subwencjonowane przesiedlenie muzułmanów z Bałkanów na Kaukaz, chrześcijan z Kaukazu na Bałkany a Palestyńczyków do krajów arabskich celem rozdzielenia nienawidzących się narodów, co zapewni pokój. Nie wyjaśnił jak mają się te jego pomysły do idei głoszonych w wydanej przez siebie książce, poza tym, że mają zapewnić wzmożoną twórczość kulturowo-cywilizacyjną, o co chodziło też Stachniukowi. Sugerował tamże, iż ten rozmawiał z Gomułką przed swoim aresztowaniem w 1949, co wątpliwe (także dlatego, że w tym czasie Gomułka nie był już sekretarzem generalnym PZPR, co błędnie podał Nowacki). Pisał też, że to on interweniował skutecznie w sprawie rewizji wyroku na „Stoigniewie”, co nie może być prawdą w zakresie skuteczności tejże, nawet, jeżeli coś takiego miało miejsce, (czego nie potwierdzają żadne inne źródła).

Żył jeszcze w 1996, kiedy to wymienia go Who’s Who In Polish America, brak danych o dacie i miejscu śmierci.

Odznaczony medalem za udział w wojnie 1920r.

Żonaty z: Ewą Koszyk - Nowacką, z d. Kamieńska c. Marzena (1943), Haliną Krystyną Kozyrą z d. Pindor. Syn Przemysław ( z Aliną Potocką) ur. 1942.

Źródła:

Archiwalne

IPN BU 1423/2266 Akta osobowe cudzoziemca Nowacki Walenty ur. 21. 01.1906

IPN BU 01237/686

IPN BU 00277/502 t 2 Teczka pracy. Tajny Współpracownik „66” [Eryk Skowron s. Roberta ur. 1912] – tam tłumaczenie tekstu Nowackiego

Literatura

Kozak Z., Moszumański Z., Szczepański J. Podpułkownik Franciszek Hynek 1897-1958, Pruszków 2008

Morgała A. Spacerkiem wśród chmur, 2010

Tomasiewicz J. Ugrupowania polityczne i organizacje społeczne w województwie śląsko-dąbrowskim, w: Rok 1945 w województwie śląsko-dąbrowskim, pod red. A. Topola, Katowice 2004

Wacyk A. Jan Stachniuk 1905-1963. Życie i dzieło, t I 1976, t II 1978, t III1984, mps pow. kserokopia w zbiorach autora,

Who’s Who In Polish America, 1-st edition 1996-1997, red. B. Wierzbiański, New York 1996

Prace Walentego Nowackiego

Jan Stachniuk i jego rola w przyszłym rozwoju ludzkości [wstęp do: Jan Stachniuk Człowieczeństwo i kultura, New York 1993]

Opr. T. Szczepański