Zasada Ludwik „Przemko”

Ur. 7 X 1907 w Złotym Potoku (do 1952 używano nazwy Potok Złoty) s. Franciszka (pracownik kolei - zwrotniczy) i Wiktorii z Jakubiaków. Rodzina wielodzietna żyła w trudnych warunkach materialnych.

Szkołę powszechną ukończył w 1922 – z przerwami 1914-1915 w związku z działaniami wojennymi. Następnie przeniósł się z rodziną do Kowla, gdzie jego ojciec dostał pracę na kolei i tam w l. 1922-1927 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego które ukończył egzaminem dojrzałości typu humanistycznego w 1927. Biorąc pod uwagę fakt, że w tym samym czasie w tym liceum uczył się Jan Stachniuk (matura 1927) a także to, że ich ojcowie pracowali wówczas na kolei w Kowlu można założyć, że znajomość Zasady ze Stachniukiem datuje się od tego czasu.

W 1927 wstąpił na Wydział Mechaniczny Politechniki Warszawskiej, gdzie studiował do 1934, z przerwą w okresie 1932-1933 na odbycie służby wojskowej w Kompanii Pchor. Rez. Piech. w 27 DP (Łuck), którą ukończył jako plut. pchor.

Prawdopodobnie uzyskał tytuł inżyniera, którym się posługiwał, jednak dyplom nie zachował się. Do IX 1939 pracował w Państwowych Zakładach Lotniczych na Okęciu (Warszawa).

Był jednym z pierwszych członków zespołu Zadrugi, przyjął imię zadrużne „Przemko”. W piśmie „Zadruga” publikował nie używając pseudonimu.

We IX 1939 ewakuowany wraz z załogą Okęcia (Baza Lotnicza nr 1). Znalazł się w SGO „Polesie” gen. Kleeberga, biorąc udział bitwie pod Kockiem. Po kapitulacji uniknął niewoli i przedostał się na Węgry, skąd wydostał się do Francji zgłaszając się do formowanego tam polskiego lotnictwa. Następnie (prawdopodobnie ewakuowany po kapitulacji Francji) znalazł się w Wlk. Brytanii gdzie służył w PSZ jako por. obs. skierowany do bazy PSP w Blacpool. Zmarł śmiercią naturalną 17 XI 1941. Pochowany w Perth (Szkocja).

Bibliografia

Archiwalia

Archiwum Politechniki Warszawskiej

Teczka 10522 Zasada Ludwik

Literatura

Cumft O., Kujawa H. K. Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939-1946, Warszawa 1989

Grott B. Religia, cywilizacja, rozwój. Wokół idei Jana Stachniuka, Kraków 2003

Wacyk Antoni, Jan Stachniuk. 1905-1963. Życie i dzieło, Wrocław 1974 mps pow. (oryginał w zbiorach BUJ)

Zięborak Jan Kazimierz "Wojmir"

ze zbiorów rodziny

Jan Kazimierz Zięborak (w źródłach także błędnie: Ziemborak, zob. niżej) ur. 1 VII 1889 w Kalwarii Zebrzydowskiej, s. Bolesława i Julii z d. Wilczkiewicz.

Ukończył gimnazjum realne w Bielsku w 1907, następnie studiował matematykę i fizykę na Wydziale Filozoficznym UJ w Krakowie l. 1907-1911. Pracował jako nauczyciel a jednocześnie studiował chemię na Politechnice Lwowskiej (wówczas: Szkoła Politechniczna), którą ukończył z tytułem inżyniera w 1918. W l. 1917-1921 był asystentem tej uczelni.

W latach 1914-1916 służył w Legionach Polskich w stopniu ogniomistrza (tj. sierżanta w artylerii). Uczestniczył w obronie Lwowa.

W l. 1921-1928 pracował w przemyśle naftowym w Borysławiu, budując pierwsze w Polsce fabryki gazoliny.

W l. 1928-1931 był adiunktem w Chemicznym Instytucie Badawczym w Warszawie (obecny Instytut Chemii Przemysłowej), następnie adiunktem SGGW w Warszawie, zarazem dyrektorem w Związku Fab. Farb i Lakierów (do 1939).

W bliżej nieznanych okolicznościach - ale już przed wybuchem wojny - nawiązał kontakt z „Zadrugą”, przyjmując imię „Wojmir”.

W okresie okupacji początkowo prowadził wytwórnię farb i lakierów, a następnie zarobkowo warsztat fotograficzny. Prawdopodobnie wspierał finansowo Jana Stachniuka dochodami z tych przedsięwzięć. Istnieje też informacja, że fikcyjnie zatrudnił go w swoim przedsiębiorstwie, (zaświadczenie o zatrudnieniu było niezbędne w warunkach okupacji niemieckiej). Uczestniczył w tajnym nauczaniu.

23 IV 1944 aresztowany wraz z rodziną w ramach szerszej akcji niemieckiej, nie w związku ze swoją działalnością. Gestapo poszukiwało filmu z zamachu na Kutscherę, jaki rzekomo miał być nakręcony, a on zajmował się m.in. fotografią. Więziony na Pawiaku gdzie był torturowany a następnie osadzony wraz z synem Kazimierzem w obozie w Stutthof. Żona została uwięziona w Ravensbruck a drugi syn Mieczysław (żołnierz AK) został rozstrzelany.

W 1945 Niemcy ewakuowali więźniów obozu drogą wodną do Szlezwiku-Holsztyna.

3 V 1945 uwolniony z niewoli przez aliantów, przez pewien czas przebywał w Szwecji, która zaopiekowała się pewną liczbą więźniów. W 1945 wrócił do kraju.

Nawiązał ponownie kontakty ze środowiskiem zadrużnym, w szczególności Stachniukiem i Kłopocką.

Pracował w Ministerstwie Przemysłu i Handlu jako dyrektor departamentu i doradca min. Rumińskiego w Centralnym Zarządzie Przemysłu Chemicznego, stanowisko utracił z niejasnych powodów, być może politycznych (w cytowanych dokumentach UB występuje jako istotna postać w środowisku zadrużnym, co jednak było przesadą).

Po odejściu z ministerstwa pracował jako kierownik kontroli technicznej i laboratorium w Zakładzie Gazownictwa Okręgu Warszawskiego, jednocześnie będąc nauczycielem w Liceum Chemiczno-Ceramicznym. W l. 1952-1957 był kierownikiem pracowni w Instytucie Tworzyw Sztucznych, a w l. 1959-1971 pracował w Zakładzie Nawierzchni Bitumicznych w Centralnym Ośrodku Badań i Rozwoju Techniki Drogowej (COBiRTD). Publikował artykuły w organie tej placówki („Prace COBiRTD”).

Był autorem instalacji do destylacji za pomocą par nośnych.

Żonaty z Jadwigą z d. Schwarz. Synowie Kazimierz i Mieczysław.

Odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Obrony Lwowa.

Zmarł w Warszawie 29 IV 1971, pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Źródła:

Archiwalne:
Archiwum IPN

IPN 00231/153 t 1. (Informacja o „Zadrudze”, Streszczenie posiadanych materiałów na czołowych działaczy „Zadrugi”, którzy wstąpili do PPR a obecnie są w PZPR, z 21 IV 1950 – jako Ziemborak);

IPN BU 0330/264 t2 Raport z 17 II 1951

Archiwum Muzeum Politechniki Warszawskiej

Kazimierz Ziemborak Wspomnienie prof. Kazimierza Ziemboraka, rkps, częściowo mps, w zbiorach Muzeum Politechniki Warszawskiej;

Literatura

Słownik Biograficzny Techników Polskich, t 8, Warszawa 1997

Wacyk A. Jan Stachniuk…

Inne

Informacje Juliusza Zięboraka (wnuk).

T. Szczepański