Czarnowski Maciej "Sławomir"

Maciej „Sławomir” Czarnowski ur. 5 II 1910 w Warszawie, s. Stanisława i Kazimiery z d. Ozga. Lata 1915-1918 spędził w Moskwie, następnie

Ukończył gimnazjum o profilu matematyczno-przyrodniczym w Tarnopolu, a w l. 1929-1935 studiował na Wydziale Rolniczo-Leśnym Politechniki Lwowskiej. Po studiach pracował w państwowej Służbie Ochrony Lasów w Tarnobrzegu. Przed 1939 zetknął się z pismem „Zadruga” gdzie opublikował 1 artykuł pod pseudonimem Sławomir Łada (w nr 6-7/1939).

W 1939 nie zmobilizowany, z uwagi na stan zdrowia (był krótkowidzem, nosił okulary). Od marca 1940 pracował jako nadleśniczy w Tarnobrzegu, zarazem udzielając się w tajnym nauczaniu. W marcu 1942 z nieznanych przyczyn aresztowany przez Niemców (Gestapo), ucieka z transportu do więzienia, a następnie ukrywa się w Leżajsku do końca okupacji, gdzie pracował jako robotnik w tartaku, uczestnicząc nadal w tajnym nauczaniu. Gestapo później aresztowało jego ojca i żonę.

W 1944 po odejściu Niemców zostaje nadleśniczym w Budzie Stalowskiej k. Tarnobrzega.

W l. 1945 - 1946 pracował na stanowisku adiunkta na Wydziale Leśnym UAM w Poznaniu, gdzie doktoryzował się w 1946 (dr nauk leśnych). Następnie w l. 1946-1947 pracował w Państwowej Agencji Drzewnej „Paged” w Gorzowie i Szczecinie. W l. 1948-1951 był adiunktem w Instytucie Badawczym Leśnictwa w Krakowie, w l. 1951-1953 pracował jako z-ca profesora na Wydziale Leśnym UJ, w l. 1952-1953 pełniąc tam funkcję dziekana. W 1954-1959 (wobec likwidacji Wydziału Leśnego) ponownie pracował jako adiunkt w krakowskim Instytucie Badawczym Leśnictwa.

W II 1959 na zaproszenie Uniwersytetu Stanowego Luizjany w Baton Rouge wyjeżdża do USA gdzie pracuje na tym uniwersytecie jako assistant professor do 1961. W Baton Rouge publikuje Dynamics of even-aged forest stands (1961) oraz Productive capacity of locality as a forest land (1964). Ta ostatnia praca stała się podstawą jego habilitacji na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UW w 1964. W II 1961 mianowany członkiem Komisji Lokalizacji Produkcji Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.

Po powrocie do kraju pracował w Zakładzie Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Instytutu Geografii PAN wykonując prace zlecone.

W 1948 wstąpił do PZPR.

W 1960 jako „Kontakt Poufny” mjr Karola Waluszkiewicza złożył pisemny raport z pobytu w USA, koncentrując się na zagadnieniach ogólnych (podręczniki w USA są starannie opracowane, nieznane jest tam zjawisko dublowania stanowisk, na campusach akademickich szerzy się homoseksualizm).

W 1961 (pozyskany przez mjr K. Waluszkiewicza) zgodził się być skrzynką kontaktową dep. I MSW, (umowa z 1III 1961), w tymże roku przekwalifikowany na TW ps. „Odra”. Złożył doniesienie dot. XIII kongresu Międzynarodowej Unii Leśnych Organizacji Badawczych (IUFRO) w Wiedniu w 1961. (Był członkiem-korespondentem IUFRO od 1961, a od 1964 także przewodniczącym jej Sekcji Ekologicznej Oceny Zdolności Produkcyjnej Siedlisk Leśnych). W 1964 dep. I MSW zwrócił akta skrzynki „Odra” do SB w Krakowie, z informacją, że będzie odtąd traktowana jako rezerwowa, a 6 III 1968 współpracy zaniechano motywując to stanem zdrowia TW i niekorzystnymi warunkami rodzinnymi, co nie jest jasne wobec aktywności Czarnowskiego do późnej starości.

Od 1968 pracuje jako docent w Zakładzie Ekologii i Geografii Roślin w Instytucie Botaniki Uniwersytetu Wrocławskiego. Podczas swojej pracy naukowej na Uniwersytecie Wrocławskim wypromował 19 magistrów i 6 doktorów. Założył i kierował Stacją Ekologiczną Instytutu Botaniki w Karpaczu.

W 1975 publikuje Zarys ekologii roślin lądowych, (II wyd. 1980) książkę będącą jego magnum opus jako przyrodnika.

W l. 1970-1974 był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Przyrody we Wrocławiu.

W 1980 przechodzi na emeryturę.

W l. 80-tych zakładał we Wrocławiu (wraz z J. Brueckmanem) nieformalne Towarzystwo Miłośników Kultury Słowiańskiej. W 1979 napisał i rozpowszechnił w postaci maszynopisu w środowisku zadrużnym tekst Sedno naszej sprawy(wersja popr. 1982), usiłujący łączyć idee zadrużne z marksizmem. W późniejszym liście do T. Szczepańskiego (drukowanym i cytowanym w literaturze przedmiotu) tłumaczył swoje zaangażowanie w PZPR motywacjami pozytywistycznymi. Jednak ten i inne jego teksty polityczne (zob. bibliografia) pokazują, że wówczas bliskie mu były idee „narodowo-komunistyczne”.

Na użytek TMKS i środowiska zadrużnego opracował kilka wykładów i notatek, rozpowszechnianych w postaci maszynopisu powielanego (zob. bibliografia).

Opracował Kalendarz Polski – imionnik zawierający duży zbiór imion słowiańskich, nie wydany drukiem.

Było jednym z członków założycieli Zrzeszenia Rodzimej Wiary.

Zmarł 3 III 1997 we Wrocławiu. Zwłoki poddano kremacji zgodnie z rytuałem Rodzimej Wiary.

Źródła:

Archiwalne

Archiwum IPN

IPN Kr 00191/3 Czarnowski Maciej, (tam m.in. życiorys z III 1961).

IPN Kr 009/7562/CD Skrzynka kontaktowa „Odra” dot. Czarnowski Maciej (głównie kopie materiałów z poprzedniej teczki)

Literatura

Brueckman J. Pożegnanie, „Żywioł” nr 11 (1998);

Grott B. Religia, cywilizacja, rozwój. Wokół idei Jana Stachniuka, Kraków 2003

Sarosiek J. Doc. Dr hab. Maciej Czarnowski (5 II 1910- 3 III 1997) „Wiadomości Botaniczne” 42 (1) 1998 ss.66-67 (tam bibliografia prac)

Suliński J. Maciej Sławomir Czarnowski (1910-1997) leśnik-ekolog – wspomnienie na 10. rocznicę śmierci, „Acta Agraria et Silvestria” XIV 2007

Wacyk A. Jan Stachniuk 1905-1963. Życie i dzieło, t I 1976, t II 1978, t III1984, mps pow.

Wylotek A. Wspomnienie „Żywioł” nr 11 (1998);

Prace M. S. Czarnowskiego poza zakresem biologii

Sedno naszej sprawy (jako Sławomir Łada) mps. pow. Ołbin [Wrocław] 1979 (1982)

Recydywa saska nr 2 albo wybuch wspakultury w l. 1980-1982 w Polsce, mps pow. bdm.

Moja droga do myśli zadrużnej 1983 mps pow

Kalendarz słowiański, Wrocław 1984, mps pow.

Jajko Kolumba na zakręcie historii, Wrocław 1987, mps pow.

Sprawa Kultury, b. m. d. w., [Wrocław] mps pow.

List do T. Szczepańskiego z 1 XI 1989, przedruk „Trygław”, 2000, nr 4

Chronologia w życiorysie Jana Stachniuka na tle wydarzeń politycznych w Polsce powrześniowej, „Trygław”, 1998, nr2

Tomasz Szczepański