Kłopocka Janina Aniela „Lubomira”

Janina Aniela Kłopocka c. Jana Kłopockiego i Marianny z d. Niedźwiedzińskich, ur. 18 VIII 1904r. w Koźminie, w Wielkopolsce (zabór pruski). Ojciec był piekarzem.

Miała dwoje rodzeństwa – starszą siostrę Łucję i młodszego brata Mariana.

W 1907 J. Kłopocki wyjeżdża do Berlina do pracy i wkrótce ściąga do siebie rodzinę. W Koźminie u dziadków pozostał tylko najmłodszy syn. W na początku I wojny światowej ojciec Janiny zostaje zmobilizowany (04 VIII 1914) do wojska i wysłany na front, gdzie po trzech miesiącach ginie, utrzymaniem rodziny zajmuje się matka.

W 1921 kończy liceum franciszkańskie w Berlinie Schrönnebergu. Pobierała także nauki języka polskiego , historii i literatury artystycznej. Od 1914 r. należała do Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Po I wojnie św. (1919r), przebywając na Śląsku (krótkie wizyty)w Michałowicach u rodziny matki- Lissowskich (Helena Lissowska jest siostrą matki) bierze udział w przygotowywaniu różnych imprez mających pobudzić patriotyczne uczucia mieszkańców tego regionu- przedstawienia z tzw. żywymi obrazami. Z tego okresu pochodzą jej pierwsze prace artystyczne.

Stara się o stypendium, by rozwijać swoje talenty plastyczne które berliński urząd do spraw młodzieży przyznaje jej 08 III 1921 r. na okres pięciu lat.

W 1922 r. kończy roczny kurs dla urzędników bankowych w Selekta der Kaufmannischen Schulen der Handelskammer Berlin.

Uznana za dobrze zapowiadający się talent artystyczny, wstępuje w 1923 r. do Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Berlinie. Tam studiowała rok, nie podejmując nauki w następnym roku.

W 1923 r. zostaje członkiem Związku Polaków w Niemczech. Jest autorką Rodła (1932r.), symbolu Związku Polaków w Niemczech. Maluje dla nich Matkę Boską Radosną (1936/37).

                          ze zbiorów Tomasza Lissowskiego, 1925 r.

Od 1925 r. jej prace pojawiają się w pismach młodzieżowych i katolickich w Niemczech i Austrii.

W latach 1929-35 studiuje w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

W 1930 roku zaczyna współpracować  pismem „Młody Polak w Niemczech”, wykonując okładki i winiety.

W 1934 r. obejmuje posadę kierownika graficznego w  Centrali Prasowej Związku Polaków w Niemczech, gdzie projektowała dekoracje na uroczystości, plakaty, odznaki.

W 1936 r. wraz z grupą artystów „Czerń i Biel” wystawia swoje prace w Zachęcie.

W1937 r. przygotowuje i maluje cykl malowideł „Polski rok obrzędowy” na ścianach Domu Polskiego w Zakrzewie. Niemcy w trakcie okupacji zakrywają malowidła tynkiem, jednak wiele lat po wojnie ponownie je odsłonięto i wyeksponowano.

W 1938 r. nawiązuje kontakt z J. Stachniukiem i „Zadrugą”.

W 1939 r. J. Kłopocka wyjeżdża z Berlina do Warszawy, gdzie otwiera mały sklepik. Jako urodzona w zaborze pruskim posiadała obywatelstwo niemieckie (Reichsdeutsch).

Podczas okupacji należy do konspiracji walczącej z Niemcami, nosi pseudonim „Lubomira”.

Od 1941 r. w środowisku późniejszej grupy „Zryw”, a od 1943 r. w Kadrze Polski Niepodległej jako łączniczka Zarządu Głównego „Zrywu” i Komendy Głównej KPN do spraw specjalnych, a także kierowniczka kolportażu KPN w Warszawie

Tworzyła nadal  prace artystyczne, choć nie przetrwały one wojennej zawieruchy, gdyż uległy zniszczeniu podczas powstania warszawskiego. Jej mieszkanie na Saskiej Kępie zostaje spalone.

W 1944r. na kilka dni przed wybuchem powstania, wyjeżdża do Częstochowy do żony A. Wacyka- Felicji, gdzie doczekała końca wojny.

24 III 1945 r. przeprowadza się do Olesna w województwie opolskim. Po roku wyjeżdża do Warszawy (1946), podejmując pracę w Wydziale Informacji i Propagandy Ministerstwa Przemysłu i Handlu.

07 IX 1949 (w literaturze pojawiają się też daty 04 IX i 03 IX) aresztowana  pod zarzutem współpracy z pismem „Zadruga”. W oskarżeniu pojawia się stwierdzenie, że była współredaktorem pisma i pisała do niego artykuły.

Przypisuje się jej autorstwo 3 artykułów, z czego najbardziej obciążający miał być „Judejski baranek wśród słowiańskich kraszanek”, podpisany pseudonimem „swar”.

Pomimo iż Sąd uznał, że nie ma dowodów na to iż J.K była współredaktorem i miała wpływ na ideologię pisma, została skazana 09 VII.1952 r.  wyrokiem sądu na 7 lat pozbawienia wolności z art. 27 Kodeksu Karnego związanego z art. 4 dekretu z 22 I 1946r „ o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego”. Złagodzonego na mocy amnestii z 22 II 1947 na 4 lata i 8 miesięcy więzienia. Więzienie, niszczy jej zdrowie i przerywa na wiele lat pracę artystyczną.

3 XII 1953 wyszła na wolność, schorowana i wycieńczona

1954 nawiązała współpracę z wydawnictwami książkowymi i gazetowymi, gdzie zamieszczała swoje prace.

4 III 1958 wyrokiem Sądu Najwyższego w Warszawie uzyskała pełne uniewinnienie, gdyż nie dopatrzono się w artykułach autorki „tendencji rasistowskich”.

W 1971 w uznaniu zasług Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski

Zmarła 28 II 1982 r. w Warszawie, lecz zgodnie z jej ostatnią wolą pochowano ją w Oleśnie.

          Kłopocka nad grobem Stachniuka, ze zbiorów Tomasza Lissowskiego

 

Źródła

Archiwalia:

IPN BU 660/429 (Kłopocka Janina)

Decyzja o przyznaniu stypendium z dn.08.03.1921 skan w zbiorach autora

Odpis wyroku Sądu Najwyższego w Warszawie z dn.04.03.1958(Sygn.akt I K.602/57) skan w zbiorach autora.

Wypis z dokumentów ZBOWID złożonych w Archiwum przy ul. Dubois 9 przez Janinę Kłopocką skan w zbiorach autora.

Legitymacja członka ZBOWID nr 208812

Zaświadczenie tymczasowe Starosty Grodzkiego w Częstochowie z dn.5.04.45 skan w zbiorach autora.

Dokumenty z procesu Jana Stachniuka i towarzyszy, „Trygław” 5/2001;

Lissowski Jan. Młodość autorki „Rodła”  skan w zbiorach autora

Grońska M. Artystka walcząca  skan w zbiorach autora

Literatura

Grott Bogumił. "Religia, cywilizacja, rozwój. Wokół idei Jana Stachniuka", Kraków 2003

Jasicka Karolina., Janina Kłopocka (1904-1982) Artystka grafik, działaczka społeczna, autorka projektu rodła, Opole 1998 ksero w zbiorach autora

 

Relacje

Relacja ustna Tomasz Lissowskiego 01.03.2012

 

Opr. M. Dymek