Grzanka Józef "Warcisław"

Ur. 10 III 1912 r. w Ujmie Wielkiej pow. nieszawski, s. Józefa i Zofii z Więckowskich. Ukończył Gimnazjum im. M. Kopernika w Toruniu w 1933r. Studiował prawo na UW.

Ukończył kurs podchorążych w 67 pp. w 1934r. Mianowany ppor. w 1936r. przydział do 63 pp.

Na ćwiczenia w rezerwie powoływany w 1935 i 1937r. do 63 pp w Toruniu. Uzyskał po nich bardzo dobrą opinię przełożonych.

Uprawiał sportowo skoki spadochronowe, był instruktorem skoków oraz pilotem szybowcowym. Mieszkał w Warszawie, pracował dorywczo w serwisie PAP.

W 1936 r. poznał Jana Stachniuka twórcę i ideologa środowiska „Zadrugi”. Wszedł wraz ze starszym bratem (Stanisławem) do tej grupy i był wydawcą i redaktorem odpowiedzialnym pisma „Zadruga”(1937-1939). Używał zadrużnego imienia „Warcisław”. W 1939r. oskarżony z art. 172 KK. i art. 173 KK.(bluźnierstwo, zarzut objął przedruk artykułu Markusa Eli Ravage i publiczne solidaryzowanie się z nim). Proces nie zakończył się z powodu wybuchu wojny.

We wrześniu 1939r. początkowo nie zmobilizowany. Ostatni raz widziany był 10 IX w Krzemieńcu usiłując na ochotnika dostać się do jakiejś jednostki wojskowej. Kiedy nie udało się to w miejscowym P. K. U. opuścił Krzemieniec z zamiarem zgłoszenia się do innej jednostki.

W nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Kozielsku. Zamordowany w Katyniu w kwietniu 1940. Rozpoznany przy ekshumacji w 1943r. nr AM 3140.

Opracował: Tomasz Szczepański

Źródła: Amtliches Material zum Massenmord von Katyn Berlin 1943; Katyń. Księga Cmentarna...; (J. S. R.) [J. Snitko-Rzeszut] Józef Grzanka „Wojskowy Przegląd Historyczny” 2/1993 s. 352; J. Tucholski Mord w Katyniu Warszawa 1991; A. Wacyk Jan Stachniuk. 1905-1963. Życie i dzieło, Wrocław 1974 mps pow. (na prawach rękopisu, oryginał w zbiorach BUJ)