Grzanka Stanisław „Ludmił”

Grzanka Stanisław s. Józefa i Zofii z Więckowskich, ur. 2 maja 1910 w Ujmie Wielkiej pow. Nieszawa (Kujawy), w rodzinie chłopskiej, brat Józefa (zob.).

 Ukończył Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, matura 1929.

 W okresie od VIII 1931 do IX 1932 odbył służbę wojskową, następnie powoływany na ćwiczenia w rezerwie i awansowany do stopnia ppor. rez.

 W 1933 wstąpił na Wydział Prawny Uniwersytetu Warszawskiego który ukończył w 1937.

 Pracował jako urzędnik w referacie prasowym Prezydium m. st. Warszawy.

 Był jednym z pierwszych zwolenników Jana Stachniuka i członkiem kolegium redakcyjnego pisma „Zadruga”, przyjął imię Ludmił.

 Brak informacji czy był zmobilizowany we wrześniu 1939 – możliwe, że nie, z powodu gruźlicy, która wówczas była chorobą nieuleczalną.

Od jesieni 1939 uczestniczy w konspiracyjnej działalności środowiska zadrużnego w Warszawie. Prowadził koła samokształceniowe („gontyny”) młodych sympatyków „Zadrugi” (środowisko tzw. „kosynierów”), będąc też jednym z prelegentów obok m. in. Ludwika Gościńskiego „Przedpełka”. Był zwolennikiem - wobec napływu sympatyków - szybkiego przekształcenia środowiska na strukturę polityczną popierając w 1941 inicjatywę Tadeusza Podgórskiego (zob.) powołania „Grupy Sprawczej” wbrew stanowisku Jana Stachniuka i starszej części zespołu. Nie spowodowało to jednak odejścia z grupy. Był członkiem Stronnictwa Zrywu Narodowego i Kadry Polski Niepodległej, wchodząc wraz z nią do AK.

Zmarł w Otwocku w kwietniu 1943r. Przyczyną przedwczesnej śmierci była gruźlica.

Nie założył rodziny, jego narzeczona zadrużanka Krystyna Radzimińska po upadku Powstania Warszawskiego została wywieziona do obozu koncentracyjnego gdzie zmarła.

Archiwalia

Archiwum UW

Sygn. Akt RP 44478

Literatura

Wacyk A. Jan Stachniuk 1905-1963. Życie i dzieło, t I 1976, t II 1978, t III1984, mps pow. kserokopia w zbiorach autora.

Gościński L. Rozstanie z Kościołem, Katowice 1974 (wyd. II)

Lissowski Tomasz (red.) Janka Kłopocka, Warszawa-Koźmin 2014, (rozmowa Tomasza Szczepańskiego z Czesławem Marchajem s.76 i nast.).

Inne: inskrypcja na grobie rodzinnym Grzanków, na cmentarzu w Siniarzewie (Kujawy).

List Krystyny Radzimińskiej „Bogusławy” z 30 IV 1943 – skan w zbiorach autora

Tomasz Szczepański