Dzięcielewski Włodzimierz Jan, "Jeleń", "Jaksa"

Ur. 30 I 1907, w Fajsławicach pow. Krasnystaw, s. Adama i Marii. Ojciec pracował jako gorzelany.

Ukończył Szkołę Powszechną w Wołkowysku w 1924 r. W l. 1924-1929 uczęszczał do Gimnazjum Humanistycznego w Kobryniu, gdzie zdał maturę.

W l. 1929-1931 ukończył SPR Piech. w Ostrowi Mazowieckiej, otrzymując stopień ppor. 15 VIII 1931. W tymże roku przydzielony do 61 pp w Bydgoszczy jako d-ca plutonu. W 1933 awansowany na por. W l. 1936-1938 służył w Szk. Pchor. w Bydgoszczy jako instruktor PW i WF, skąd wraca do macierzystego 61 pp.

W szeregach tej jednostki (wchodzącej w skład 15 DP) bierze udział w kampanii wrześniowej. 4 XI 1939 awansowany na kpt. 17 IX został ranny w nogę a 25 IX dostał się do niewoli niemieckiej. Osadzony w szpitalu w Sochaczewie nawiązuje tam kontakt z osobami związanymi z konspiracyjną strukturą tworzoną przez mjr Henryka Dobrzańskiego („Hubal”, właśc. „Hubala”). 30 I 1940 ucieka ze szpitala, początkowo do Warszawy. Po dotarciu do Lasów Koneckich od III 1940 podejmuje służbę w strukturze mjr. Hubala, przyjmując ps. „Jeleń”. Uczestniczy w starciu pod Wysotą (III 1940, wg własnej relacji). Prawdopodobnie pełnił funkcję w tworzonej przez mjr. Dobrzańskiego strukturze konspiracyjnej na terenie pow. Włoszczowa, na stałe przebywając wówczas we wsi Słupia w tym powiecie.

W VIII 1940 r. podporządkowuje się ZWZ. Mianowany komendantem obwodu Włoszczowa ZWZ pełni tę funkcję w okresie VIII–X 1940, nadal używając pseudonimu „Jeleń”. Wprawdzie nie jest wymieniony w źródłowej pracy M. Tarchalskiego dot. obwodu AK Włoszczowa, ale autor ten stwierdza duże braki w istniejących źródłach dot. tego obwodu przed 1942 r. To może wyjaśnić jego nieobecność wśród wymienionych tam komendantów obwodu.

Od 15 XI 1940 mieszka w Radomiu, pełniąc w komendzie okręgu radomsko-kieleckiego ZWZ-AK („Jodła”) funkcję szefa wydziału operacyjno-wyszkoleniowego. Używa pseudonimu „Jaksa”. Uczestniczy w starciu pod Kuterami (IV 1942). W jednym z życiorysów podaje informacje o mianowaniu go mjr. przez KG AK w dn. 15 VIII 1942,(istnieje też notarialne oświadczenie 2 b. oficerów ZWZ-AK z 1945r.), ale brak informacji o tym w oficjalnych dokumentach wojskowych. Dn. 7 IX 1942 zostaje aresztowany przez Gestapo w Radomiu i po 3-miesięcznym ciężkim śledztwie wysłany do Auschwitz (Oświęcim) jako więzień nr 79294 lub 72294. Następnie był przenoszony do obozów w Gross-Rosen, Sachsenhausen i Buchenwald.

W obozie poznaje Bogusława Stępińskiego, który przekonuje go do idei zadrużnych. Zapewne też obserwacja zachowania niektórych księży w obozach, (o czym opowiadał rodzinie) wpłynęła na jego decyzję zerwania z katolicyzmem.

Wraca do kraju latem 1945 r. We wrześniu 1945 zarejestrował się w RKU Bydgoszcz. W XII 1945 osiedla się w Szczecinie, podejmując (od II 1946) pracę w Zarządzie Miejskim. Był rozpracowywany przez tamtejsze UB jako „andersowiec”. Jego nazwisko przechodzi też w materiałach śledztwa p-ko Janowi Stachniukowi i in., ale brak konkretnych informacji o jego działalności zadrużnej.

W 1946 wstępuje do PPS, przechodząc po jej likwidacji w 1948 r. do PZPR.

W 1952 zostaje usunięty z PZPR jako były przedwojenny oficer i członek ZWZ. Okręgowa Komisja Rejestracyjno-Weryfikacyjna MON w IV 1952 zweryfikowała jego stopień na por. rez. (nie uznając tym samym jego „wrześniowego” awansu). W wydanej opinii komisja stwierdza: „Człowiek nieszczery. Przystosował się do obecnych warunków dla chleba. Na zaufanie nie zasługuje.” Możliwe, że ta opinia przyczyniła się też do orzeczenia GWKL z 17 X 1952, że w/w jest zupełnie niezdolny do służby wojskowej, niezależnie od jego rzeczywistego stanu zdrowia. (Miał częściowy niedowład nogi, będący skutkiem rany z 1939).

W 1956 przywrócono mu członkostwo PZPR. Do śmierci pracował na stanowiskach kierowniczych w szczecińskich przedsiębiorstwach budowlanych, ostatnio jako przewodniczący ZZ w Nadodrzańskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Przemysłowego.

Był członkiem PTTK, PZBS, PZF, PZWS, PZLA, SAiW, TPPR, ZBoWiD.

Brak informacji o próbach kontaktu ze środowiskiem zadrużnym po 1956. Brak informacji o jego osobistym stosunku do ruchu zadrużnego w tym okresie.

Zm. 13 IX 1969 w Szczecinie, pochowany na Cmentarzu Centralnym.

Żonaty z Jadwigą z d. Jacynicz, dentystką. Córka Grażyna (ur. 23 I 1948) I voto Wielgoszewska.

Opracował: Tomasz Szczepański

Źródła:

CAW AP 111332;
IPN 00231/153 t 1. k 1-30 (Informacja o „Zadrudze”, z 21 IV 1950);
W. Dzięcielewski Życiorys, b. d. m. (prawdopodobnie Szczecin po 1946), kserokopia w zbiorach autora.
Kserokopie legitymacji – w zbiorach autora.
Borzobohaty W., Jodła. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1984, (tam błędnie jako „Dzięgielewski Janusz”, ale z prawdziwym pseudonimem i funkcją).
Tarchalski M., Na ścieżkach małej wojny, Poznań 1994;

Informacje:

Piotra Fronczaka (powinowaty, Warszawa);
Grażyny Wielgoszewskiej (córka, Szczecin).
List Zbigniewa Wielgoszewskiego (zięć) do autora z dn. 03.11.2010.